Cổ phiếu ESOP là chương trình được ủng hộ bởi giới đầu tư trên thị trường thế giới, điển hình là Mỹ. Tuy nhiên, ESOP lại là vấn đề bức xúc của NĐT tại Việt Nam. Thưởng ESOP là gì? Tại sao có sự khác biệt giữa nước phát triển và Việt Nam? Đây là những điều NĐT cần nắm được khi chơi chứng khoán. Chúng ta cùng tìm hiểu về ESOP qua bài viết này.
ESOP là gì? Mục đích của Cổ phiếu Esop
ESOP là gì?
ESOP là một loại cổ phiếu, tên viết tắt của Employee Stock Ownership Plan. Là loại cổ phiếu được doanh nghiệp phát hành cho các nhân viên lâu năm, có đóng góp tích cực.
Ở Việt Nam, các doanh nghiệp thưởng ESOP thường dành cho HĐQT, Ban Giám đốc, trưởng phòng, nhân viên xuất sắc…
Mục đích của phát hành cổ phiếu Esop là gì?
Giữ chân nhân sự chủ chốt của doanh nghiệp. ESOP có điều kiện hạn chế chuyển nhượng trong nhiều năm.
Thúc đẩy vai trò của nhân viên: sở hữu phần thưởng Cổ phiếu ESOP, nhân viên trở thành cổ đông. Họ không còn làm việc vì lương mà còn vì lợi nhuận của cả công ty.
Giảm thuế thu nhập cho nhân viên: Thưởng Cổ phiếu Esop, nhân viên không bị đánh thuế TNCN. Thuế tính khi bán cổ phiếu, điều này giúp hạn chế bán ra ồ ạt vì lợi ích giảm khung thuế.
Tác động tới EPS (thu nhập trên mỗi cổ phiếu) của DN.
Đặc điểm của Cổ phiếu ESOP là gì?
Giá Cổ phiếu ESOP:
Nhân viên được mua vào giá ưu đãi tốt, thường giá ESOP chỉ bằng 1/3 giá cổ phiếu thị trường.
Cổ phiếu ESOP có được chia cổ tức không?
Điều này phụ thuộc vào quy định của doanh nghiệp. Tuy nhiên, hiện tại nhiều DN thực thi thưởng ESOP nhưng không trả cổ tức cho nhân viên. Điều này cũng gây nên xung đột giữa cổ đông, lợi ích doanh nghiệp và cả nhà đầu tư.
Cổ phiếu ESOP có được chuyển nhượng không?
ESOP được phát hành thường đi kèm điều kiện hạn chế chuyển nhượng trong một khoảng thời gian (lock-up). Nếu nhân viên nghỉ việc trong thời gian này, DN sẽ mua lại giá ESOP giá gốc.
Lợi ích và Rủi ro của Cổ phiếu ESOP
Lợi ích với nhân viên nhận thưởng cổ phiếu ESOP là gì?
Khẳng định vị trí và vai trò quan trọng của nhân viên trong doanh nghiệp.
Lợi nhuận dài hạn từ giá trị cổ phiếu công ty, thu nhập thụ động không tốn công sức
Lợi ích của DN phát hành cổ phiếu ESOP là gì?
Giữ chân nhân viên có thành tích và cống hiến. Đảm bảo bộ máy vận hành và phát triển bền vững.
Giữ tiền thưởng trở thành vốn để quay vòng, tái đầu tư hay mở rộng.
Rủi ro phát hành Cp ESOP
Pha loãng lợi ích cổ đông.
Giảm giá trị cổ phiếu trên thị trường khi tần suất phát hành ESOP lớn.
Rủi ro quản trị: Phát hành thiếu minh bạch, lạm dụng có thể xảy ra. Lãnh đạo có thể móc túi cổ đông, chia lợi nhuận cho các mối quan hệ cá nhân.
Tại Việt Nam, một số DN thực hiện Thưởng ESOP không minh bạch gây ảnh hưởng khá nhiều đến thị trường. Tuy nhiên cũng không phải đánh đồng tất cả, 1 số công ty thi hành ESOP rất minh bạch như VNM, MWG, PNJ với chính sách lock-up (khoá giao dịch) dài. Có độ phát hành phủ rộng, sẽ rất phù hợp với chiến lược giữ chân nhân tài và sự phát triển dài hạn của doanh nghiệp.
Sự khác biệt giữa các nước phát triển và Việt Nam khi thưởng ESOP là gì?
Thị trường các nước phát triển
DN trích lợi nhuận để lập quỹ ESOP, dùng quỹ này mua lại cổ phiếu DN trên thị trường rồi bán cho nhân viên giá rẻ.
LNST dành cho cổ đông sẽ bị cắt giảm một phần cho ESOP, nhưng bù lại, DN lại tạo được sức cầu trên thị trường. Điều này khiến giá cổ phiếu có xu hướng tăng, cổ đông hiện hữu cũng không sợ hiện tượng pha loãng cổ phiếu.
Cơ chế hạch toán giảm lợi nhuận trực tiếp cũng rất minh bạch, cổ đông dễ dàng đánh giá lại giá trị doanh nghiệp.
Thị trường Việt Nam
DN không trích quỹ để mua cổ phiếu làm phần thưởng ESOP, mà phát hành thêm cp giá rẻ cho nhân viên. Việc này làm tăng cung thị trường, giảm giá cổ phiếu. Pha loãng thị trường và gây hại cho nhà đầu tư.
Cơ chế hạch toán cổ phiếu ESOP Việt Nam mập mờ, chỉ thể hiện dòng tiền thu từ phát hành cp. Trong khi không điều chỉnh lợi nhuận, khiến NĐT khó đánh giá lại giá trị DN.
Xem thêm:
Nhà đầu tư có nên mua cổ Phiếu ESOP không?
Bạn cũng thấy nếu như phát hành ESOP tại Việt Nam giống cơ chế của thị trường các nước phát triển trên thế giới. Thì việc đầu tư mua cổ phiếu ESOP hoàn toàn tốt. Tuy nhiên, chúng ta cần tìm hiểu thêm về Chuẩn kế toán IFRS.
IFRS (International Financial Reporting Standards) là chuẩn mực Báo cáo tài chính quốc tế. Đây là quy tắc chung, thống nhất và minh bạch, có thể so sánh trên toàn thế giới.
IFRS áp dụng tại Việt Nam đang qua 2 giai đoạn:
- Giai đoạn tự nguyện: đầu 2022 – cuối 2025
- Giai đoạn bắt buộc: từ 2026 trở đi
IFRS được áp dụng, thì khoản chênh giữa giá bán cổ phiếu ESOP và giá cổ phiếu thị trường được tính vào chi phí. Hạch toán ghi nhận giảm lợi nhuận của DN đúng bằng số tiền này.
Qua những thông tin trên, hy vọng bạn đọc đã hiểu Cổ phiếu ESOP là gì? Tình hình ESOP ở thị trường Việt Nam và từ đó có quyết định đầu tư tài chính chính xác cho mình. Cám ơn bạn đã đọc bài và ủng hộ các bài viết khác của Eccthai nhé.