Sau một tai nạn bỏng từ thời còn thanh niên, Dan Ariely tình cờ có khoảng thời gian 3 năm điều trị tách biệt với xã hội để nhìn nhận lại các suy nghĩ, quyết định và hành vi của mình với mọi người. Đây cũng chính là điều đã thúc đẩy ông trong cuộc đời và sự nghiệp thành công sau này.
Cùng Eccthai tìm hiểu Dan Ariely là ai qua bài viết sau:
Tai nạn Tuổi trẻ và học vấn
Dan Ariely sinh ra ở thành phố New York trong khi cha anh đang theo học bằng MBA tại Đại học Columbia. Gia đình di cư đến Israel khi ông lên ba, ông lớn lên ở Ramat Hasharon. Trong năm cuối trung học, ông hoạt động trong Hanoar Haoved Vehalomed, một phong trào thanh niên Israel. Trong khi đang chuẩn bị ktovet esh (dòng chữ trên lửa) cho một buổi lễ truyền thống vào ban đêm, các vật liệu dễ cháy mà Ariely đang trộn đã phát nổ, gây bỏng độ 3 trên 70% cơ thể của ông. Trong các bài viết của mình, Ariely mô tả kinh nghiệm đó đã dẫn đến nghiên cứu của ông về “cách cung cấp các phương pháp điều trị đau đớn và không thể tránh khỏi cho bệnh nhân tốt hơn như thế nào”.
Ariely từng là sinh viên chuyên ngành vật lý và toán học tại Đại học Tel Aviv nhưng chuyển sang triết học và tâm lý học. Tuy nhiên, trong năm cuối cùng ông đã bỏ triết học và chỉ tập trung vào tâm lý học. Năm 1996, ông lấy bằng Tiến sĩ Tâm lý học Đại học Bắc Carolina tại Chapel Hill, và hoàn thành bằng Tiến sĩ thứ hai về Marketing tại Đại học Duke vào năm 1998, dưới sự thúc giục của người đoạt giải Nobel khoa học kinh tế Daniel Kahneman.
Sự nghiệp kinh doanh của Ariely
Ariely giảng dạy tại MIT từ năm 1998 đến 2008
Năm 2008 Ariely trở lại Đại học Duke với tư cách là Giáo sư Tâm lý học và Kinh tế Hành vi.
Năm 2010 Ariely thành lập BEworks, công ty tư vấn quản lý đầu tiên dành riêng cho việc áp dụng khoa học hành vi vào chiến lược, tiếp thị, hoạt động và chính sách. BEworks được mua lại bởi Kyu Collective vào tháng 1 năm 2017.
Năm 2012, anh đồng sáng lập Timeful cùng với Yuval Shoham và Jacob Bank, một công ty công nghệ chuyên phát minh về cách quản lý nguồn thời gian. Timeful được Google mua lại vào năm 2015.
Năm 2013, anh đồng sáng lập Genie cùng với Doron Marco và Ayelet Carasso, một thiết bị nhà bếp được thiết kế để nấu các món ăn lành mạnh.
Năm 2015, Ariely được bổ nhiệm là giám đốc kinh tế hành vi của Qapital.
Năm 2016, Ariely được bổ nhiệm là Giám đốc Hành vi của Lemonade, một công ty bảo hiểm toàn diện hoạt động tại Hoa Kỳ. Ariely tích hợp các khía cạnh của kinh tế học hành vi vào mô hình bảo hiểm của Lemonade và giúp gắn kết các ưu đãi giữa công ty bảo hiểm và người được bảo hiểm.
Năm 2017, anh đồng sáng lập Shapa với Nati Lavi, một công ty theo dõi và khuyến khích sức khỏe.
Năm 2018, anh đồng sáng lập Kayma, công ty kết hợp nghiên cứu, công nghệ và thiết kế trải nghiệm để thúc đẩy thay đổi hành vi trong các lĩnh vực phức tạp như giáo dục, chăm sóc sức khỏe, tài chính và cơ sở hạ tầng. Công ty đang dẫn đầu một loạt các dự án cho Bộ Tài chính của chính phủ Israel. Ariely thực hiện nghiên cứu ban đầu của công ty thông qua Kayma Labs.
Những câu hỏi trở thành động lực viết sách
Ông giải thích động lực cho cuốn sách đầu tiên của mình: Phi lý trí
“Tôi có bằng Tiến sĩ về tâm lý học nhận thức, và bằng Tiến sĩ trong quản trị kinh doanh. Nhưng những gì tôi làm nằm giữa tâm lý học và kinh tế học.
Tôi hỏi những câu hỏi mà các nhà kinh tế học sẽ hỏi, nhưng thay vì cho rằng: mọi người cư xử theo lý trí một cách thẳng thắn, tôi chỉ quan sát cách mọi người cư xử. Trong “Phi lý trí “, tôi nói về cách mọi người tư duy, chủ yếu là về các quyết định tài chính. Một chương đưa ra câu hỏi: Làm thế nào để chúng ta quyết định một thứ gì đó đáng giá bao nhiêu? Lý thuyết kinh tế có một giả định rất đơn giản về điều này. Nhưng tôi đặt câu hỏi: Chúng ta thực sự làm điều đó như thế nào?”
Cuốn sách Lẽ phải của Phi lý trí:
Nửa đầu tiên là về động lực ở nơi làm việc. Nó đưa ra những câu hỏi như, “Tác dụng thực sự của tiền thưởng là gì? Điều gì xảy ra khi chúng tôi đưa ra mức tiền thưởng cao?” Hóa ra nó tạo động lực nhưng không phải lúc nào cũng mang lại hiệu suất cao hơn mà thường thực sự mang lại hiệu suất thấp hơn. Vì tiền có thể khiến con người căng thẳng.
Phần thứ hai của cuốn sách nói về cuộc sống cá nhân. Đó là về câu hỏi: Làm thế nào để chúng ta tìm thấy hạnh phúc? Và làm thế nào để chúng ta thích nghi với những điều tốt và xấu xảy ra với chúng ta?
Năm 2008 Ariely, cùng với các đồng tác giả của mình, Rebecca Waber, Ziv Carmon và Baba Shiv nhận được giải Nobel về y học cho nghiên cứu của họ chứng minh rằng “thuốc giả giá cao hiệu quả hơn thuốc giả giá rẻ”.
Sách của Dan Ariely
- 2008 Phi lý trí – Predictably Irrational
- 2010 Lẽ phải của Phi lý trí – The Upside of Irrationality
- 2012 Bản chất của dối trá – The Honest Truth about Dishonesty
- 2015 Phi lý một cách hợp lý – Irrationally Yours
- 2016 Payoff – Một cuốn sách ngắn của TED
- 2017 Tiền bạc và Lý trí – Dollars and Sense
- 2019 Amazing Decisions: The Illustrated Guide to Improving Business Deals and Family Meals
Tham khảo video: “How to change your behavior for the better” (dịch: Làm thế nào để thay đổi hành vi của bạn để tốt hơn)
Ngoài ra, các bài nói chuyện trên TED của Dan Ariely đã được xem hơn 15 triệu lần, độc giả có thể xem tại đây: https://www.ted.com/speakers/dan_ariely. Đừng quên tham khảo thêm nhiều tác giả đặc biệt và thú vị khác tại đây bạn nhé.